Het is dinsdagavond 31 januari 2023.
Mijn gedachten gaan terug naar die dag 70 jaar geleden.
Mijn ouders waren kapiteins bij het Leger des Heils in Utrecht Stichterskorps.
Dat korpsgebouw werd ooit geopend door William Booth, de stichter van het Heilsleger, waar dus ook onze William Boothstraat naar genoemd is.
Tekst: Wout Gerstel
Herinnering
70 jaar geleden, zaterdag 31 januari 1953, de dag dat ik als 5-jarige
voor het eerst mee mocht naar een groot evenement van het Leger in het
Concertgebouw in Amsterdam.
Uit de overlevering heb ik begrepen dat
ik de hele dienst heb geslapen en alleen wakker schrok als er handgeklap
klonk en ik half sluimerend ook een poging deed om in de handen te
klappen.
Busdak scheurde open
Waarom vertel ik u dit verhaal? Omdat de terugreis een diepe indruk
heeft gemaakt en mij tot op de dag vandaag is bijgebleven. We waren met
twee autobussen van Maarse & Kroon met Utrechtse heilssoldaten op de
terugweg vanuit Amsterdam. Het waaide heel hard en de bussen slingerden
behoorlijk. Plotseling begon de chauffeur van de achterste bus te
toeteren en met de koplampen te knipperen. Onze chauffeur stopte langs
de kant van de weg en enkele sterke mannen liepen naar de achterste bus.
Het bleek dat het grote linnen schuifdak van voor naar achteren was
kapotgescheurd. Alle inzittenden van bus 2 kwamen bij ons in de bus en
als goede heilssoldaten werd er uit volle borst gezongen “Meester de
stormwind zweept woedend” en “Zwijg wees stil!”.
Angstige nacht
Mijn vader werd óók steeds stiller.
Hij had die dag al gehoord over de enorme storm die richting Zeeland kwam.
In Vlissingen woonde familie van zowel mijn vaders- als moederszijde.
Het was nog geen 9 jaar geleden dat op 3 oktober 1944 Walcheren onder water werd gezet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Als voorgangers van het Leger des Heils in Vlissingen hadden mijn ouders dat aan den lijve ondervonden.
Honderden mensen heeft mijn vader in die oorlogsjaren moeten begraven en nu voelde hij het: Dit gaat weer fout!
De heilssoldaten kwamen vrolijk zingend in Utrecht aan na een fantastisch Hallelujafeest.
Mijn ouders sliepen die nacht niet.
Wij hadden wel telefoon, maar de familie in Vlissingen en Middelburg niet.
Onze familie overleefde gelukkig deze ramp, maar de angst in de ogen van mijn vader ben ik nooit vergeten.
Harlinger sluis kraakte
De storm bereikte ook Harlingen. Oudere Harlingers hebben mij verteld dat veel Ouwe Seunen zich bij het Noorderke hadden opgesteld om het stormgeweld persoonlijk te beleven.
Eerder die avond reed de politie door de straten. De oproep was om belangrijke spullen naar boven te brengen.
Er was dus echt gevaar!
De Harlinger zeekering beperkte zich tot enkele muurtjes rond Zeezicht.
Er was één zeesluis aan het begin van de Noorderhaven. De sluisdeuren kraakten, het water bereikte de rand, maar de gevreesde overstroming van de binnenstad en daarmee het Friese achterland bleef gelukkig uit.
In het Havenkwartier liepen huizen vol water, zoals in een Facebook-bericht van Berthus de Jong in 2017 te lezen was.
Onderstaande foto toont het huis van de heer Th. Brandsma aan het Werfpad. Daar stond 75 cm water in de kamer.
Zeekering op deltahoogte
De Harlinger zeekering is inmiddels dankzij de prachtige wandelpromenade langs de Willemshaven op deltahoogte.
In de loop van de decennia werd de zeekering in Harlingen steeds verder verhoogd.
In 2009 werd in opdracht van Wetterskip Fryslân een nieuwe waterkering gebouwd. Het laatste stukje zeekering dat op deltahoogte werd gebracht. Ruim anderhalve meter hoger dan de bestaande muur werd de nieuwe geconstrueerd aan de zeekant van de spoorlijn.
De trein rijdt sindsdien aan de landzijde van de keermuur.
Vanaf de Westerzeedijk kijkt Caspar di Robles als Stenen Man met goedkeuring naar het bedijkingswerk dat hij na de Allerheiligenvloed in 1572 begon.
Scharnierbare muur
Die nieuwe deltahoge zeemuur werd flexibel. Bij die ene storm die eens in de 4000 jaar wordt verwacht, kan de muur zelfs 10 centimeter landinwaarts scharnieren.Op de dijk ontstond een prachtige wandelpromenade die via de keersluis, vanaf de Westerzeedijk en via twee loopbruggen bereikbaar werd.
Een afsluitbare coupure in de dijk zorgt voor een wandel- en fietsverbinding tussen het Havenplein en de Nieuwe Willemshaven.
Dat “gat” in de zeewering kan bij hoogwater met een zware schuifdeur elektrisch gesloten worden. Voor het geval dat de stroom uitvalt, bergt de dijk ook nog eens zware schotten, die in de coupure gehesen kunnen worden.
Waddenbodem stijgt en beschermt Harlingen
En hoe zal het in de toekomst gaan?
Is Harlingen beschermd, zelfs voor die storm die één keer in 4000 jaar kan voorkomen?
Gaat de zeespiegelstijging gevolgen hebben voor Harlingen?
Vooralsnog lijkt het erop dat die gevreesde zeespiegelstijging ons niet of minder zal deren.
Dat
de Harlinger zeewering als laatste werd verhoogd, heeft waarschijnlijk
te maken met de beschermende werking van de ondiepe Waddenzee.
Rijkswaterstaat heeft nog niet zo lang geleden berekend dat bodem van de Waddenzee sneller stijgt dan de zeespiegel.
Dus dat de Waddenzee ondieper wordt. Nou, dat kun je bij het Harlinger strand zien.
Er zijn deskundigen die verwachten dat de Waddeneilanden met de ondiepe Waddenzee voldoende bescherming zal bieden.
Bodemstijging in Waddenzee
“Zeespiegelstijging is een hoofdpijndossier voor kustbeheerders in de hele wereld. Maar in de Waddenzee groeit de bodem sneller dan dat de zee stijgt”, relativeert Robert Zijlstra van Rijkswaterstaat Noord-Nederland. En dat blijft nog jaren zo, aldus Zijlstra onlangs in de Leeuwarder Courant.
“Het systeem herstelt nog altijd van de aanleg van de Afsluitdijk.”
“De aanpassingen van de wadbodem aan deze grote veranderingen verloopt langzaam en is nog lang niet klaar. De invloed hiervan is groter dan de invloed van de huidige zeespiegelstijging. In de westelijke Waddenzee is het nog altijd te diep voor evenwicht. Daar zie je dat de bouw van de Afsluitdijk heeft gezorgd voor zandhonger, de zee is 90 jaar later nog bezig zich aan te passen aan de amputatie van de Zuiderzee.”
Zeeland wil meer bescherming
In Zeeland zijn er zelfs plannenmakers die in de Noordzee het voormalige eiland Banjaard terug willen brengen om zo de kust extra bescherming te geven.
Gebiedscoalitie De Banjaard werkt aan plannen om de onder water verdwenen zandbank weer op hoogte te brengen om de kust van Walcheren en Schouwen-Duiveland te beschermen tegen de zeespiegelstijging. Vergelijkbaar met de bescherming van het waddengebied door de Waddeneilanden..