Historische prestatie: Witte Swaen
Op vrijdag 4 december 2009 meldde onze regionale televisiezender GPTV dat er plannen waren om in Harlingen een replica te bouwen van het expeditieschip van Willem Barentsz. Ik maakte interviews met de initiatiefnemers Koos Westra en Gerald de Weerdt.
Terschelling lag als bouwplaats het meest voor de hand, omdat Barentsz van dat eiland afkomstig was. Maar de toelevering van bouwmaterialen en het aantrekken van voldoende vrijwilligers zou op het eiland lastig kunnen worden. Harlingen was daarom een meer geschikte locatie. De gemeente Harlingen wilde graag meewerken en aansluitend op de toeristische ontwikkeling werd de Willemshaven als bouwplaats gekozen.
Van Batavia naar Barentsz’ Witte Swaen
Ooit waren er in Harlingen plannen om een replica van de Batavia te bouwen. Harlingen werkte toen onvoldoende mee en verloor het megaproject aan Lelystad. De nu te bouwen replica is een kopie van het schip dat bij Nova Zembla verloren ging.
Willem Barentsz ondernam met dit schip in 1596 zijn laatste poging om een route om “de Noord” te vinden. Het schip raakte bij Nova Zembla vast in het ijs en de bemanning moest overwinteren in het zelfgebouwde “Behouden Huys”.
Uitgangspunt voor de bouw van het schip is dat het een zo zuiver mogelijke reconstructie van het originele schip moet worden.
Specialisten als Gerald de Weerdt, conservator van het Museum ’t Behouden Huys op Terschelling en voormalig hoofd van het Museum voor Scheepsarcheologie in Flevoland en Ab Hoving, hoofd scheepsmodellencollectie van het Rijksmuseum in Amsterdam, deden de voorgaande jaren uitvoerig onderzoek naar de constructie en vorm van dit laat 16e eeuwse expeditievaartuig.
Op basis van dit onderzoek is een ontwerp voortgekomen dat het oorspronkelijke schip zeer dicht benadert.
Koos Westra heeft een model gemaakt en bij hem thuis in de badkuip werden drijfproeven gedaan en de stabilisatie van het scheepsmodel werd aangetoond!
Drie jaar werd dertien jaar
Gerald de Weerdt vertelde bij het leggen van de kielbalk op 22 oktober 2010 dat ernaar gestreefd werd om het schip in drie jaar te bouwen, zodat er bij de Tall Ships Races in 2014 gevaren zou kunnen worden. De bouw nam geen drie maar dertien jaar in beslag. Elke Harlinger heeft het hele proces gevolgd.
Ouwe seunen gaven hoofdschuddend hun commentaar, maar deze echte doorzetters kregen het uiteindelijk voor elkaar.
Onze fotograaf Joachim de Ruijter volgde de proefvaart op zee en maakte foto’s als schilderijen van deze historische prestatie van Harlinger scheepsbouwers!
Glorieus geslaagd
Terugkijkend op zaterdag 9 september 2023 meldt de facebooksite “Vrienden van de Willem Barentsz”: Glorieus geslaagd
“Een spannende dag. De eerste zeilvaart van Witte Swaen. Hoe zal dat gaan? Vooral als bij het krieken van de dag een nevel hangt over Terschelling en het windstil is. Maar, volgens een oude zeemanswijsheid: ‘Als de zon rijst, dalen de zeilen’. En zo was het. Nadat Witte Swaen richting Noordzee was gesleept, de trossen los waren, stak een aardige bries op. En zo kon het schip naar hartenlust spelevaren op het ruime sop. Eerst met het grote zeil, het fokkezeil en de bezaan, later ook nog met de twee razeilen. Het schip gedroeg zich voorbeeldig, liep op zeker moment rond 6 km/h.
Een historisch moment: Witte Swaen, de reconstructie van het schip van Willem Barentsz, op zee in al z’n glorie.”
