Een stukje Harlingen waar de tijd stil staat
Tekst: Daniella Gerstel-Visser
Foto’s: ‘t Gouden Stoepke en Daniella
Jan Ruurdstraat die de Schritsen en de Grote Ossenmarkt verbindt met de Zuiderhaven. Veel van de huisnummers zijn door de gemeente zelfs verwijderd. Ook de Jan Ruurdstraat 3 bestaat kadastraal niet meer. Vroeger woonden in dit pandje drie, soms wel vier gezinnen tegelijkertijd.
Jan Ruurdstraat die de Schritsen en de Grote Ossenmarkt verbindt met de Zuiderhaven. Veel van de huisnummers zijn door de gemeente zelfs verwijderd. Ook de Jan Ruurdstraat 3 bestaat kadastraal niet meer. Vroeger woonden in dit pandje drie, soms wel vier gezinnen tegelijkertijd.
't Gouden Stoepke officieel een garagedoos
Nu is het officieel een garagedoos, zonder aansluitingen voor gas, elektriciteit en water. Toch is de Jan Ruurdstraat nummer 3 een van de meest bijzondere huizen van onze stad. In dit woninkje staat de tijd al vele tientallen jaren stil.
In 2005 koopt de van oorsprong Eindhovense Kathleen Beekman haar huis aan de Schritsen. Het huisje direct achter haar woning is bij de koop inbegrepen. Nummer 3 aan de Jan Ruurdstraat werd gebouwd tussen 1597 en 1610.
Het pandje wordt gekocht met inboedel en een convenant.
De inhoud moet zoveel mogelijk blijven zoals het was. Dat was de belofte die de verkoper, Arie den Breejen, had gedaan aan de dame van wie hij het huis kocht, Grietje de Vries-Wiersma. Sinds 1898 is het pandje aan de Jan Ruurdstraat 3 in haar familie. Grietje blijft hier wonen tot 1986. Ze leeft zonder stromend water. Haar toilet, het tonnetje, wordt dan nog steeds wekelijks opgehaald om te worden geleegd. Het gezin wast zich met water uit de put op de binnenplaats tussen Schritsen 4 en Jan Ruurdstraat 3. Als er gedoucht wordt, gebeurt dat in het Groene Kruis badhuis. In 1986 valt Grietje uit haar bedstee en breekt haar heup. Ze gaat naar het ziekenhuis en keert nooit meer terug in haar huisje. Toch, als je er binnenloopt, lijkt het net alsof ze elk moment thuis zal komen. Haar hoedje hangt nog aan de kapstok, haar handwerkspulletjes liggen klaar naast haar favoriete stoel.
Het is een geluk dat Grietje een grote familie had, die de verhalen over haar en haar huis kon delen. Dochter Aafke wordt in 1932 in het ouderlijk huis geboren.
Via Anneke Visser van de Vereniging Oud Harlingen komt Kathleen met haar in contact. Aafke heeft een schat aan verhalen die de herinneringen aan de familie en het huis in de Jan Ruurdstraat levend houden.
Zo vertelt ze dat haar moeder meerdere keren per week haar stoepje met goudse zeep schrobde.
Knulletjes uit de buurt vonden het heerlijk om op de gladgepoetste tegels te glijden. Dat ging geweldig door die zeep.
Grietje joeg de jongens natuurlijk weg van haar glimmende stoep.
Als ze de deur uitging voor een boodschap, riepen de jongens uit de buurt: “Buurfre van ’t gouden stoepke is fut! We kanne glieden!”
De familie van Grietje vindt het zo leuk dat het huis van oma bewaard is gebleven, dat ze veel spulletjes terugbrengen naar Harlingen.
Het rood groene stoeltje waar ze graag in zat om naar buiten te kijken, het schilderij dat op foto’s in het voorkamertje hing, de tafel, stoelen, een wasstel, foto’s, ze kwamen allemaal weer thuis. Een schoondochter van Grietje is met haar kinderen en kleinkinderen een dag naar Harlingen gekomen om de oude foto’s van namen te voorzien.
Zo wordt stukje bij beetje de hele geschiedenis van ’t Gouden Stoepke vastgelegd.
Eigenaresse Kathleen Beekman is elektrotechnicus. Ze is handig en kan veel van de restauratie zelf doen.
Samen met deskundige hulp wordt het huis onder handen genomen. Vroeger werd er gebouwd met zeewater en kalk.
Het zout zorgt ervoor dat de net aangebracht stuc snel weer van de muren valt. De oorlog en het zout tast een muur aan, die weer wordt opgemetseld. Kathleen schakelt Oud Harlingen en de Hein Buisman Stichting in en overlegt met een architect die het oude huis opnieuw in kaart brengt.
Bezoekers aan de Jan Ruurdstraat 3 stappen een wereld binnen die sinds de jaren 30 van de vorige eeuw lijkt stil te staan.
Zwart-wit foto’s aan de muren, een nog werkende buisradio met een kleedje erop, de aankondiging van de geboorte van prinses Beatrix, merklappen met aardappelzetmeel ingelijst aan de wand, een wringer voor het wasgoed, de theeketel op de kolenkachel, bedsteden met gehaakte spreien.
Kinderen die binnenkomen verbazen zich vooral over het tonnetje, dat helemaal compleet in het huis staat. Dat men bij gebrek aan toiletpapier een krant of doek gebruikte, gaat er al helemaal niet in.
Ieuw! Getver!
In het huis zit een grote L-vormige waterbak, waar het hemelwater werd opgevangen en gebruikt als drinkwater. Een kleindochter verzucht dat de thee bij haar oma met water uit die bak, de lekkerste was die ze ooit dronk. Aafke weet nog dat zij de bak moest schoonmaken als hij droogviel. Een klusje waar ze bepaald niet naar uitkeek. Een volwassene staat tot zijn borst in de bak, die onder een muur doorloopt. De bak is betegeld met estrikken.
In de voorkamer ging de vloer plots bewegen. Hieronder bleek een waterput verstopt te zitten. Als je met een lamp in de put schijnt, zie je de holle boomstam die gebruikt werd om het water mee omhoog te pompen.
Tussen de zolder en de tweede verdieping zit een extra zoldertje waarop je alleen kunt kruipen. De appeltjeszolder. Hier bewaarde Aafke haar moeder de appels voor de hele winter. Aafke moest al kruipend het zoldertje op om de appels te draaien en die met plekjes mee naar beneden te nemen. Hier maakte haar moeder appelmoes en hete bliksem van.
Op dit tussenzoldertje staat een grote kist. De kist is zink van binnen en hout van buiten. Op zolder zit een luikje. Via dat luikje kun je bij de kist komen. In de oorlog lagen hier de waardevolle spullen van de familie en haar buren. Men gaat er vanuit dat in deze kist zich ook onderduikers hebben schuilgehouden als de Duitsers in de buurt waren.
Met het huisje aan de Jan Ruurdstraat kocht Kathleen Beekman een ware schatkamer aan verrassingen. Ze heeft er al 16 jaar plezier van om in het pand steeds nieuwe dingen te ontdekken. Er staat een kist op zolder die nog steeds niet is uitgezocht.
Tijdens de bouwwerkzaamheden voelde Kathleen zich zo nu en dan een ware archeoloog. Er werd een terracotta pot gevonden die werd gebruikt als vuurpot. Hier gingen ’s nachts de kooltjes in die bleven smeulen. De volgende morgen werden ze in de kachel gestopt. Uit de vloer kwam een steelpannetje van keramiek en een heel klein potje met oranje kleurstof. Er werd materiaal van pottenbakkers gevonden en veel oude pijpenkoppen. De vondsten uit de grond liggen samen in de achterkamer in een put met een grote glasplaat eroverheen. Zo kan iedereen ze bewonderen.
Natuurlijk heeft het restaureren van het huis flink wat geld en nog meer energie gekost. En er moet nog wel het een ander gebeuren. Toch wil Kathleen het huis met de originele historische inboedel koste wat het kost voor Harlingen behouden. De rondleidingen konden de afgelopen twee jaar niet doorgaan. Deze worden nu weer langzaamaan opgepakt.
Doe jezelf een groot plezier en neem eens een kijkje in de jaren 30 van de vorige eeuw. Waar krijg je nu die kans?
Tijdens de rondleiding word je gewezen op de bijzondere details.
Ga op zoek naar de paaseimal en de antieke kerstkaarsjes en als rechtbesnaarde Harlinger naar de verschillende knipoogjes naar de geschiedenis van onze stad.
Voor rondleidingen kun je bellen of mailen: 0517 430778 tgoudenstoepke@gmail.com