“Het gemeentebestuur van Harlingen heeft als doelstelling te komen tot een belangrijke economische structuurversterking voor de sectoren toerisme en bedrijvigheid. Na kennisgenomen te hebben van de werkwijze en concrete resultaten van het binnenstedelijk waterfront-project Waterstad in Rotterdam verzocht het College van Burgemeester en Wethouders van Harlingen in december 1989 aan het projectbureau ‘Rotterdam Waterstad’ om een adviesteam te formeren voor de ontwikkeling van het waterfront van Harlingen..”
Foto’s: Joachim de Ruijter – Tekeningen: Masterplan
Met een zin van 47 woorden….. werd in mei 1990 het Masterplan “Harlingen – Waddenstad” gepresenteerd. Alleen al het wollige taalgebruik maakt duidelijk dat we 30 jaar geleden in een andere tijd leefden.
Kort gezegd kwam het er op neer dat Harlingen de gemeente Rotterdam vroeg om een Waterfront voor onze stad te ontwerpen. Als voorbeeld diende het al gerealiseerde “Rotterdam-Waterstad”, het gebied tussen de Erasmusbrug en de Willemsbrug.
Busreizen naar Rotterdam
Voorafgaand aan de presentatie van het Harlinger Masterplan werden de Harlingers warm gemaakt door busreizen naar het Rotterdamse voorbeeld.
Gemeenteraad, ondernemers en burgers werden rondgeleid en kwamen tot verrassende ontdekkingen. Terwijl Harlingen de scheepswerf verplaatste vanaf de Zuiderhaven, werd een“oude schepenwerf” in Rotterdam juist opnieuw aangelegd in de Oudehaven.
Als geboren Rotterdammer en met de geschiedenis van mijn eerste baan in dit
stadscentrum was ik minder verbaasd. Harlingen was in die tijd vooral aan het “sjanteren over alles wat niet goed ging”, terwijl in Rotterdam door de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog juist een“opgerolde-mouwen-mentaliteit” overheerste.
Allesbeheersend plan
Harlingen werd geïnspireerd door de slagvaardigheid van het Rotterdamse Projectbureau en het gemeentebestuur gaf opdracht tot het maken van een allesbeheersend plan, het Masterplan “Harlingen-Waddenstad”.
Werkelijk iedereen werd bij de planontwikkeling betrokken en zo werd het Masterplan ons aller plan.
Bijna elke Harlinger is nu tevreden over alles wat onze stad te bieden heeft.
Het is ruim 30 jaar na de presentatie van het Masterplan en heel veel plannen van toen zijn nu realiteit. Maar veel werd ook totaal anders uitgevoerd.
Hoogbouw op de Nieuwe Willemshaven werd vervangen door een evenementengebied en de jachthaven in de Willemshaven werd thuishaven voor de Bruine Vloot en Cruiseport met drijvende steiger.
Terugkijken
In dit artikel kijken we terug naar de plannen van toen en de resultaten van nu.
Natuurlijk komt zo’n Masterplan niet zomaar uit de lucht vallen.
Er werden in de jaren negentig van de vorige eeuw allerlei plannen gemaakt.
Het stormde, donderde en bliksemde op het stadhuis toen een van die plannen uitlekte.
Een groep Harlingers ontdekte op een toeristische beurs in Duitsland een “artist impression” met hoogbouw op de plek van de loodsen van Hubert Jans en een jachthaven langs een kunstmatige pier.
Ordening in de haven
In hoofdlijnen was de basis van het Masterplan de ordening van industrie en visserij ten opzichte van wonen, recreatie en toerisme.
De zuidkant van de haven werd bestemd voor wonen en recreatie en noordelijk van de veerbootterminal lag het accent op haven en industrie. Door deze keus werd de binnenstad ontlast van veel vrachtverkeer. Ook in de havenmond werd een splitsing
voorgesteld tussen de visserij en industriële handelsvaart aan de noordkant en de overige vaartuigen aan de zuidkant. Een ontwerp voor een noordelijke havenmond voor visserij en industrie was een onderdeel van dit plan.
Aangepaste uitvoering
Achteraf mogen we constateren dat veel van de plannen in min of meer aangepaste vorm zijn gerealiseerd.
De wilde plannen voor hoogbouw in de Willemshaven en het Havenkwartier ondervonden direct na de presentatie van het Masterplan in mei 1990 al grote weerstand. Op 20 januari 1994 werd de start van de “Projectmatige Woningverbetering Havenkwartier” aangekondigd.
Sloop van het Havenkwartier werd door de gelijknamige belangengroep voorkomen.
Wel werd een begin gemaakt met de verplaatsing van de bedrijven aan de Havenweg en de Zuiderhaven. Op de plek van deze bedrijven werden stijlvolle woningen en appartenemten-complexen gebouwd.
Bedrijfsverplaatsing
Ook de verplaatsing van de bedrijven op de Buitendijkse Willemshaven werd in de loop van de jaren een feit, dankzij de uitbreiding van de Industriehaven.
Industriële ondernemingen en handels- bedrijven kregen daar een mooie plek.
Ook de verkeersstroom door de stad was een van de onderwerpen uit het Masterplan.
De aanleg van de verdiepte N31 met één centrale aansluiting van de stad en de omleiding van het verkeer naar de veerboten over de Zuidwalweg heeft Harlingen verkeersvriendelijker gemaakt.
Lang traject
In de loop van de jaren ontdekten de diverse gemeentebesturen dat dergelijke ontwikkelingen een organisch proces zijn. Het moet eigenlijk als vanzelfsprekend tot stand komen.
De functie van het prachtig gerestaureerde Entrepotgebouw is daarvan een sprekend voorbeeld. Binnenkort vergadert de gemeenteraad over de mogelijkheid om daar meer culturele activiteiten te laten plaatsvinden. Die noodzaak ontstond door de sloop van Cultureel Centrum Trebol.
Dat zie je ook met de herbestemming van de houtloodsen van Hubert Jans. Eerst werden er allerlei grote plannen gemaakt, waarvoor steeds de financiering ontbrak. Nu zijn er meerdere ondernemers en organisaties die de mogelijkheden van dit industrieel erfgoed zien.
Als laatste onderdeel van de plannen uit 1990 wordt nu gewerkt aan het recreatiegebied langs de Westerzeedijk.
Een burgerinitiatief van de werkgroep Balklandpark Noord ontwikkelde een plan voor het noordelijk deel van het Balklandpark. De initiatiefnemers kregen volop de ruimte en gaven een mooie aanvulling op het ontwerp voor het gehele Balklandpark.
Op de locatie noordelijk van camping De Zeehoeve wordt door projectontwikkelaar
Zeelenberg een kleinschalig recreatiepark met 50 cottages en centrale voorzieningen gerealiseerd. Begin februari werd het verkoopcontract voor de grond ondertekend door twee wethouders.
Als je nu ruim 30 jaar later terugkijkt op het Masterplan dan mag gezegd worden dat de plannenmakers een prachtige visie op Harlingen hadden!
De gemeentebestuurders hebben de afgelopen decennia met vallen en opstaan, maar altijd met veel inzet en passie bijna alle plannen in zekere mate gerealiseerd.