Duiding is onbetaalbaar geworden!
Het is zaterdagmorgen. Ik haal de 108 pagina’s dikke krant uit de brievenbus. Een vast ritueel op de zaterdagmorgen. De rest van de week lees ik de Leeuwarder Courant via internet. Lekker zo’n dikke krant. Eerst de katerns uit elkaar halen, want de volgorde van het nieuws wordt ook niet toevallig bedacht. Bakje koffie, beschuitje. Mijn weekend is begonnen.
Tekst: Wout Gerstel
Maar al bladerend en lezend in de LC merk ik dat ik toch weer iets mis: nieuws uit Harlingen. Niets! Dat kan toch niet waar zijn? Toch maar even in de zoekmachine van de digitale LC het woord “Harlingen” intypen. En warempel, ik kom een mooi achtergrondartikel tegen in de weekendbijlage Sneon en Snein! Maar echt nieuws over Harlingen? Nee, dat ontbreekt. Of het zou de getijdentabel moeten zijn.
Zorgen over lokale journalistiek
Ik maak me zorgen over de lokale journalistiek. Gisteren de Harlinger Courant verwachtingsvol uit de brievenbus gehaald. Helaas opnieuw een teleurstelling. Enkele redactioneel bewerkte berichten gebaseerd op overheidsinformatie en persberichtjes en heel veel vaste rubrieken als “Hemd van het lijf”, “De Ondernemer”, “Wie, wat waar?”, “De Dieetcoach”, “Zo’n verhaal”, “Over het Wad”, “’t Dierenhoekje”, “Tips voor in en om de tuin”, “Programma RSH”, “Rondsje met ut hondsje”, “Rebelse huisvrouw” en “Wimpie Woef”.
De Harlinger Courant blijft belangrijk voor de overlijdensberichten.
Maar echt plaatselijke achtergrondinformatie ontbreekt. Een doorgeefluik van het verenigingsleven. Ook belangrijk, maar het lijkt erop dat de vraag “Waarom?” niet meer actueel is voor de redactie.
Tijdsgebrek
Jeroen Pietersma, de enige redacteur van de Harlinger Courant, wordt bijgestaan door freelance-journalisten en een legertje vrijwilligers, die namens hun achterban wekelijks “stukjes” schrijven voor de Harlinger.
De vijfdaagse werkweek van Jeroen bestaat uit één dag nieuws verzamelen en vier dagen redigeren van ontvangen teksten en eigen teksten schrijven. Jeroen moet woekeren met zijn tijd. Interviews doet hij bij voorkeur via de telefoon. Dat bespaart telkens twee keer een kwartier fietsen en hij kan natuurlijk direct ter zake komen zonder allerlei inleidende beleefdheden.
Er is nogal wat veranderd sinds de Harlinger Courant van abonnementskrant met twee edities per week transformeerde naar vrijdags huis-aan-huisblad.
Belangrijkste verschil is de personele bezetting. Het aantal vaste medewerkers werd gehalveerd van twee naar één. De consequentie is dat Jeroen ook buiten coronatijd de raadsvergaderingen niet meer in de raadzaal volgt, maar thuis naar het videoverslag kijkt. Het kost minder tijd, want je kunt natuurlijk even doorspoelen, maar wat je als journalist mist, zijn de “wandelgangen”.
Het belangrijkste nieuws wordt doorgaans verzameld tijdens schorsingen, koffiepauzes of na afloop van de vergaderingen.
Met die off-the-record nieuwtjes kun je als journalist meer duiding of uitleg geven over wat er op de achtergrond speelt. Maar ja, tijd is geld en dat is voor lokale kranten nou net het zwakke punt.
Ontslaggolf bij NDC
Onlangs werd bekend dat de uitgeverij NDC de lokale kranten in Noord-Nederland wil verkopen. Dat geldt in onze regio dus voor de Franeker Courant en het Bolswarder Nieuwsblad.
Mediahuis, de nieuwe eigenaar van de NDC, kondigde onlangs een ontslaggolf aan. Een kwart van de redacteuren van het Friesch Dagblad (nog maar 9.300 abonnees in heel Friesland) krijgt ontslag.
De verkopers van kleine advertenties in de lokale bladen van de NDC moeten een andere baan zoeken, want de kosten zijn hoger dan de opbrengsten.
Andere regionale Friese uitgevers zijn aan het rekenen geslagen om te kijken of zij de Friese edities van de NDC kunnen kopen. Voor onze regio zou dat betekenen dat de Van Wad tot Stad de nieuwe eigenaar zou worden van de Franeker Courant en het Bolswarder Nieuwsblad. Opvallend want onlangs zocht bijvoorbeeld de Bildtse Post nog een koper, maar toen was niemand geïnteresseerd.
Journalistiek: Luis in de pels
Natuurlijk was het ook al geen luxe toen de Harlinger Courant van abonnementenkrant op dinsdag en vrijdag overstapte naar huis-aan-huiskrant alleen op vrijdag en het weekblad Extra opdoekte.
Zo’n weekkrant loopt natuurlijk altijd achter de feiten aan of men duikt de diepte in. Dan kom ik weer bij de eerder gestelde vraag “Waarom?” Is het niet de taak van de plaatselijke journalistiek om als “luis in de pels” de plaatselijke bestuurders in de gaten te houden? Er gebeuren in het gemeentehuis soms wonderlijke zaken. Dat blijkt alleen al uit de “verslagen” van de raadsvergaderingen op de websites van de diverse politieke partijen. Werkelijk hilarisch hoe zij elk vanuit hun eigen werkelijkheid zaken weergeven. Een uitdaging om daar eens een journalistieke visie op los te laten.
Een ander voorbeeld?
Nergens heb ik iets gelezen over de strijd rond de benoeming van een nieuwe raadsgriffier. Op plaatselijk niveau een soort “functie elders” geval.
Een raadsgriffier is de enige door de gemeenteraad aangestelde ambtenaar. Zeg maar de vertrouwenspersoon van de raad, die in rechtstreeks contact staat met de “gewone” ambtenaren.
Op raadselachtige wijze werd een gemeentelijke topambtenaar naar vorengeschoven om deze functie tijdelijk in te vullen. Plotseling bleek het mogelijk voor de raad om geld vrij te maken om voor minimaal een halfjaar het salaris van de raadsgriffier aan te vullen met € 17.733 tot het salaris van de topambtenaar.
Eigenlijk een benoeming die onverenigbaar is met de positie van deze tweede ambtenaar, die normaal manager dienstverlening en ondersteuning en loco-gemeentesecretaris van Harlingen is.
Toch stemde de raad op 20 januari in met deze benoeming. De topambtenaar werd die dag beëdigd en de volgende dag legde hij zijn functie alweer neer. Twee leden van de werkgeverscommissie van de gemeenteraad traden vervolgens ook af en een maand later werd een nieuwe raadsgriffier van buiten Harlingen benoemd. Het kan niet anders of er moet in het stadhuis met deuren geslagen zijn. Een plan, van wie dan ook, was misgelopen. Wie heeft wie in de macht gehad?
Open democratie
In een open democratie horen dit soort zaken in de openbaarheid besproken te worden. Helaas niet in Harlingen. Jeroen Pietersma informeerde bij de afdeling voorlichting van de gemeente hoe dat nou zat en kreeg een wazig antwoord.
Via de fluistergalerij hoorde hij wel geruchten, maar er was geen tijd meer om erin te duiken. En zo verdween de zo gewenste duiding van het nieuws in een doofpot.
Natuurlijk heb ik ook gemaild met de gemeentelijk voorlichter over dit onderwerp. Het kwam niet verder dan een formeel antwoord.
Er zullen niet veel Harlingers wakker liggen van vragen wie de raadsgriffier is en welke complotten in het gemeentehuis worden uitgedacht.
Maar dit soort akkefietjes geven wel een prachtig inkijkje in bestuursstructuren.
Hand in eigen boezem
Het is te gemakkelijk om naar de lokale overheid te wijzen. Volgens mij is het tijd dat de lokale journalisten in alle geledingen de hand in eigen boezem steken. Echte journalistiek met dagelijks nieuws is onbetaalbaar geworden.
Dat de Harlinger Courant nog bestaat is volledig te danken aan de vaste adverteerders.
De oorspronkelijke betekenis van het woord “Journaal: dagboek” is hooguit nog mogelijk voor een website. Maar daar is geen droog brood te verdienen.
Plaatselijk nieuws op internet
De Harlinger sites als harlingenboeit.nl en harlingenonline.nl beperken zich helaas tot het doorgeven van persberichtjes of het kopiëren van berichten uit kranten.
De regionale dagbladen als Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant geven op hun site ook al weinig duiding over het Harlinger nieuws.
De meest creatieve Harlinger site is czvideoful.nl van Clemens van der Zwet met heel regelmatig kleine videoverslagen van gebeurtenissen in en om Harlingen en een keer per maand het HMS Journaal. Clemens heeft een netwerk van Harlinger fotografen en filmers om zich heen verzameld, waarmee hij het Harlingen Mien Stadsje Journaal maakt.
Bijzonder leuk, maar ook Clemens realiseert zich dat hij als pensionado alleen dingen doet “die hij leuk vindt”.
Het mag inmiddels duidelijk zijn dat op de vraag die ik in de kop van dit artikel plaatste “Verdwijnt de lokale journalistiek?”maar één antwoord mogelijk is: Ja!
Tenminste als je met journalistiek bedoelt dat een journalist kanttekeningen bij het nieuws móet plaatsen!
Omroep RSH moet kansen laten liggen
Het enige medium in onze stad dat alle kansen heeft, is Omroep RSH. Maar het gebrek aan (betaalde) redacteuren belemmert een dagelijkse nieuwsstroom. Twee jaar geleden heb ik als voorzitter van Omroep Radio Stad Harlingen geprobeerd om een dagelijks nieuwsbulletin te lanceren. Onder de tientallen medewerkers voelde bijna niemand ervoor om regelmatig achter het nieuws aan te jagen.
Voorzitter Henkjan Cornelisse van Omroep RSH realiseert zich dat de subsidie van ca. € 9.000, die RSH via de gemeente van de landelijke overheid ontvangt, net genoeg is om de huur te betalen. Dus er is geen ruimte voor betaalde krachten.
Journalistiek: TIJD IS GELD
Het onbreken van geld om journalisten te betalen is helaas geen probleem dat alleen
Harlingen kwelt.
Onlangs meldde de Leeuwarder Courant dat twaalf mooie achtergrondverhalen over het functioneren van de GGD in de plaatselijke kranten van de NDC geschreven waren door een ingehuurde tekstschrijver van deze gezondheidsorganisatie. Zonder bronvermelding plaatste ook de Franeker Courant deze mooie info. De chef-redactie van de weekbladen van de NDC-mediagroep noemt dit niet “onafhankelijke journalistiek”, maar “betrouwbare journalistiek”. En daarmee geeft zelfs de NDC de journalistiek uit handen aan woordvoerders / communicatieadviseurs / voorlichters.
Overigens is dat niet iets nieuws. Tien jaar geleden meldde de overheidssite Binnenlands Bestuur al dat er tien keer zoveel voorlichters in Nederland zijn dan journalisten (150.000 tegen 15.000).