Kunstenaar Hans de Man kun je niet blijer maken dan hem los te laten op een terrein met oud ijzer.
Zijn meest memorabele inspiratiebron was afvalverwerker Visser.
Op goede dagen kwam hij daar twee keer op een dag.
Waar u en ik een berg roestig ijzer zien, vindt hij de mooiste schatten. Hans ziet wat u en ik niet zien en daarom is hij kunstenaar en typ ik stukjes.
Zijn werkplaats in de Rozemarijnstraat is een eclectische verzameling van oude lampen, strakke kunstobjecten, antiek, gebruiksvoorwerpen van hergebruikt materiaal en spullen die, uit hun oorspronkelijke verband getrokken, gewoon alleen mooi zijn. Of zoals Hans dat dan noemt: “Wel aardig”.
En dan zijn daar nog de Heeren. Talloze Christusfiguren die in alle ruimtes van het pand weinig subtiel aanwezig zijn.
Eigenzinnige Rotterdammert
Hans de Man werd in 1943 in Rotterdam geboren. In zijn jonge jaren werkte hij als technicus op de grote vaart. Verder van de kunst kun je je bijna niet voorstellen.
De techniek bracht hem in het onderwijs, waar hij op de tuinbouwschool les lassen en motoren gaf. Hij stond parttime voor de klas, de rest van de tijd handelde hij in antiek.
Deze no-nonsens docent techniek ging jarenlang met veel plezier naar school, maar het onderwijs veranderde. “Vroeger kon je een kapot brommertje van een leerling even op tafel zetten en repareren.
Tegenwoordig zeggen ze: Wat moet die brommer op die tafel!” Er kwamen te veel regeltjes. Toen een jongere collega werd wegbezuinigd, gaf hij vrijwillig zijn baan op.
Hij begon voor zichzelf. Verbouwde eigenhandig een pand met een grote werkplaats en knapte daar 2CV-tjes op voor de handel. Hij kocht spullen in, gaf daar een eigen draai aan en verkocht ze weer. Met een maat in Frankrijk speurde hij de antiekmarkten af en kwam met geweldige schatten thuis. Een pilaster van een kerk, een windvaan, enorme industriële lampen en ook de 60 Christusfiguren die Hans verwerkte in evenzovele kunstwerken.
En hij zag dat het goed was
Hans wilde meer. Zijn grote zoektocht was erachter komen wanneer iets nu goed is. Wanneer is het af en hoef je er niet meer aan te schaven? Hij nam een drastisch besluit en schreef zich op 66-jarige leeftijd in voor een 5-jarige studie aan de Kunstacademie Arendonk in België.
De richting Mixed Media noemt hij “een gouden greep”. “De eerste twee, drie jaar hobbel je een beetje mee en ineens…kun je zeggen: Dat is goed.” Dat beslissende moment kwam onaangekondigd. Voor de opdracht ‘Oude Meesters’ had De Man een flink aantal kruisen verzameld. Hij wist niet precies wat hij ermee wilde doen, maar had wel de reeks van Fibonacci in het achterhoofd. De eerste opstelling deed hem denken aan een kerkhof en ook de volgende poging was het niet. Lichtelijk gefrustreerd ruimde hij de boel op en stapelde twee kruisen op elkaar, keek ernaar en zag: Dat is goed! Zijn docent koos dit kunstwerk als inzending voor de expositie van verschillende kunstacademies. Een teken dat hij als een van de besten van zijn jaar had gepresteerd. Of zoals Hans dat dan noemt: “Ze vonden dat het wel wat had.”
Meissie
Na zijn afstuderen specialiseerde Hans zich in Lijnen en Vlakken in de Ruimte. De reeks van Fibonacci was weer leidraad.
Na drie dikke mappen onderzoek en talloze experimenten was Hans tevreden en kon hij met zijn kunst eindeloze variaties maken. Zijn topstuk staat op het erf van ‘zijn meissie’ in Raerd.
Vier jaar geleden liep zo de liefde het werkplaatsje in Harlingen binnen. Ruim 40 jaar had Alice op haar boerderij een autosloperij gehad. Ze nodigde Hans uit om eens te komen neuzen tussen het oud ijzer dat nog in de schuur lag. Hij ging nooit meer weg. In een van haar enorme schuren maakte hij zijn werkplaats. Hier kan hij dagenlang bezig zijn met zijn sculpturen.
(Bijna) alles is te koop in de Rozemarijnstraat
Het materiaal bepaalt wat Hans maakt. Hij kijkt niet wat hij nodig heeft, maar wat hij tegenkomt. Tijdens zijn bezoekjes aan oud ijzerhandelaren vindt hij stukken waarvan hij in een oogopslag weet wat hij ermee gaat doen. Soms ziet hij iets interessants en neemt dat mee voor later. Met combinaties van gedumpt materiaal als ijzer, leidingen, verbindingsstukken, weefmachines, kentekens en autoruiten creëert Hans de Man unieke meubelen en lampen.
Vroeger handelde hij in neons. De lichtbuizen die hij nog heeft, verwerkt Hans in kunstobjecten, maar ook in nieuwe gebruiksvoorwerpen. Ga zeker eens langs! Al koop je niets, je kijkt je ogen uit.
Bij Visser trok Hans een tl lamp met stalen behuizing uit de bult. Op een antiekmarkt in Amsterdam werd het ding verkocht. Toen Hans de lamp bezorgde, bleek dat zijn vondst een nieuw thuis kreeg in een kapitaal pand aan de Keizersgracht. Dat vindt hij grandioos.
Vrijbuiter
Heel zijn leven heeft Hans alleen gedaan waar hij lol in had. Op de vaart, in het onderwijs en op de kunstacademie.
Het lijkt allemaal ontzettend ver van elkaar af te staan, het rationele van de techniek waarin alles een functie moet hebben tegenover de onbegrensde ongedwongenheid van de kunst. Het tegendeel is waar.
Hans gebruikte wiskundige reeksen in zijn kunst en blies oude, afgedankte spullen nieuw leven in met de techniek die hij als geen ander beheerst.
Maar de grootste gemene deler in het leven van kunstenaar Hans de Man is vrijheid. Vrijheid op zee en in het praktijklokaal met zijn leerlingen.
Vrijheid in de handel en op de academie, waar hij vrij was om te experimenteren en fouten te maken.
Vrijheid in zijn werkplaats, midden in de natuur op de boerderij van zijn Alice.
En vooral de vrijheid van het zelfvertrouwen. Na de kunstacademie weet Hans wanneer het goed is.