Fotograaf Lorette Dorreboom (1955) streek zo’n twee jaar
geleden neer aan de Zuidoostersingel in Harlingen. De geboren
Hilversumse koos onze stad vooral voor de ligging aan zee. De laatste jaren exposeerde Dorreboom vooral met schitterende foto’s van de Waddenzee. Voor ze naar Harlingen verhuisde, woonde Lorette aan de dijk bij Wierum.
Ze kon bij bijzonder licht haar huis uitrennen, de dijk op en daar was die onuitputtelijke bron van indrukwekkende vergezichten die nooit hetzelfde zijn.
Het fotograferen van natuur is wat Lorette Dorreboom het belangrijkste deel van haar carrière deed. Al was dat niet altijd de schoonheid van die
natuur.
- Tekst: Daniella Gerstel-Visser
- Foto’s: Lorette Dorreboom
Toevalstreffer
Tijdens een biertje in een Hilversums café, loopt Lorette eind 70er jaren een fotograaf tegen het lijf. Bij hem doet ze een donkerekamercursus. Daarvoor had ze veel gereisd, maar de standplaats was altijd Hilversum. De cursus blijkt een toevallige vonk voor een levenslang vuur.
De eerste camera wordt aangeschaft en met veel oefenen en leren van andere fotografen, maakt Lorette zich het vak van fotograaf eigen. Als freelancer werkte ze voor verschillende streekkranten en voor het Hilversums omroepblad Spreekbuis.
Het waren roerige jaren. Lorette fotografeerde voor diverse actiegroepen in Hilversum. Er werd actiegevoerd tegen de sloop van het station en de komst van grote reclamezuilen. Daarnaast maakte ze fotoreportages van jazzconcerten.
Ook in de jaren 70 kampte Amsterdam met woningnood. Dit in combinatie met langdurige leegstand van onder andere kantoorpanden, zorgde voor opstand. Lege panden werden gekraakt.
Lorette ging bij de kraakbeweging. De inhuldiging van Beatrix tot koningin in1980 was aanleiding voor de grootste rellen in de Nederlandse geschiedenis. Onder de leus ‘Geen woning, geen kroning’
veranderde onze hoofdstad in oorlogsgebied. De ME bestreed de krakers met traangas en waterkanon. Auto’s gingen in brand, stenen vlogen in het rond. Achteraf een godswonder dat er op die 30e april geen doden zijn gevallen. Met een klein fotografencollectief maakte Lorette Dorreboom een verslag van die dag dat Amsterdam in brand stond. Rookpluimen boven de stad, de confrontaties tussen krakers en ME, de lucht vergeven van traangas. De foto’s verschenen in een boek. De activistische fotograaf Dorreboom was geboren.
Greenpeace
Via een vriend belandde Lorette op de Sirius, een van de zeven schepen van milieuorganisatie Greenpeace. Een van de medewerkers werd naar huis geroepen, terwijl ze houten dekvlonders aan het schuren was. Lorette nam, omdat ze er toch eenmaal was, dat karweitje over en is nooit meer weggegaan.
De eerste jaren maakte Lorette foto’s van het werk van Greenpeace in Europa, vooral op de Middellandse Zee en vuilverbrandingen op de Noordzee. Op 10 juli 1985 pleegde de Franse geheime dienst een aanslag met twee bommen op de Rainbow Warrior in de haven van Auckland, Nieuw-Zeeland. De Fransen deden op dat moment ondergrondse kernproeven in Frans-Polynesië.
Greenpeace zorgde voor wereldwijde publiciteit rond die verwoestende nucleaire testen. De Franse regering wilde niet dat de negatieve aandacht hen zou dwingen het testprogramma te staken en liet geheim agenten de bommen plaatsen. Bij de aanslag kwam fotograaf Fernando Pereira om het leven, een goede vriend van Lorette.
De Rainbow Warrior was onherstelbaar beschadigd en er werd een nieuw schip met dezelfde naam gebouwd. Toen dat schip na een aantal jaar klaar was, nam Lorette het werk van Pereira in de Stille Oceaan over om af te maken wat hij was begonnen.
Ze fotografeerde drijfnetvisserij, de in netten verstrikte dieren, de gevolgen van de kernproeven op mensen en natuur en de vernietigende invloed van de mens op het regenwoud en het koraal. Uit verschillende hoeken, vanuit helikopters en luchtballonnen, maar ook van onder de zeespiegel bracht zij het werk van het enorm actieve Greenpeace in beeld.
Werk dat zeker niet zonder gevaar was.
Getroffen generaties
De nucleaire testen van de US in de jaren 50 bij het eiland Bikini van de Marshall Islands zorgden voor een ramp op Rongelap.
Het eens zo paradijselijk eiland raakte zwaar radioactief vervuild doordat de wind verkeerd stond tijdens deze bovengrondse atoomproeven in de Pacific.
Greenpeace heeft met de Rainbow Warrior de hele bevolking van Rongelap geëvacueerd en naar het eiland Mejato gebracht. Rongelap was niet langer bewoonbaar.
De gevolgen van de straling werken generaties lang door. Mensen met schildklierkanker, misvormd geboren baby’s en een lage levensverwachting. Nog niet zo lang geleden is gebleken dat vrijwel alle inwoners van Frans-Polynesië radioactief besmet zijn geraakt door de proeven.
Lorettes foto’s die de hele wereld overgingen, werden aan boord ontwikkeld. Onder de foto werd een tekstje getypt.
De foto werd op een drum gespannen en overgeseind naar de persbureaus.
Lorette Dorrebooms foto’s verschenen op de voorpagina’s van alle belangrijke wereldkranten, in boeken en diverse tijdschriften.
Rust achter de dijk
Na vijftien jaar Greenpeace bleef Lorette aan vaste wal. Op de Rainbow Warrior ontmoette ze haar man Dave, een Amerikaan. Zoon Jonathan werd geboren en ze vestigden zich in Drenthe.
Lorette kreeg nog steeds veel opdrachten van The Environmental Press Agency, een persbureau in Londen gespecialiseerd in onderzoeken, bewustmaking, perscampagnes en fondsenwerving voor alles wat te maken heeft met natuurbehoud, wildlife, milieu- en mensenrechtenkwesties wereldwijd via gedrukte media en televisie.
De verhuizing naar Friesland bracht niet alleen rust in het leven, maar ook rust in het werk. Eindelijk was er tijd om een landschap uit te diepen, in plaats van precies op het juiste moment te afdrukken, hopen dat de foto goed is, onder tijdsdruk ontwikkelen en voor de deadline over te seinen, duimend dat het signaal niet verbroken wordt.
Die adrenaline is wat Lorette zo heerlijk vindt aan de persfotografie. Je móét met iets thuiskomen. Daar ging ze juist heel goed van presteren. Toch was het tijd voor verandering.
Na alle ellende die Lorette had gefotografeerd, overal ter wereld, had ze grote behoefte iets moois te zien en te laten zien. Er moest een beetje tegenwicht komen. Wierum was daar de perfecte plek voor.
Je zult het niet geloven, maar het eerste huis in Wierum was anti-kraak! Later werd het pandje onder aan de dijk gehuurd. Hier was ook ruimte voor een galerie. Eindelijk was daar ook de gelegenheid om zichzelf te presenteren. Wie ze is en wat ze kan. Achter de camera was Dorreboom vrij anoniem aan het werk voor grote kranten en persbureaus in het buitenland. Ze kenden haar naam wel, maar niet wie zij was.
In de galerie in Wierum kwamen veel mensen. Het was bijzonder om, voor het eerst, te zien hoe het publiek enthousiast reageerde op haar expositie ‘Achter de dijk is het nooit gelijk’. Een fantastische thuiswedstrijd! De foto’s worden niet bewerkt. ‘Het moet meteen goed zijn, anders deugt de foto niet. Het is ook geen kunst wat ik doe. Het is wel mooi, maar het is wat het is. De luchten, het water, de vergezichten, ik voeg er niets aan toe. Ik noem het documentaire fotografie.’
Project Centrale As
In de galerie ontmoet Lorette iemand van de Provincie Fryslân.
De Centrale As werd aangelegd, een grote weg, dwars door de natuur, die het noorden moest ontsluiten. De opdracht was om het publiek te laten zien welke milieumaatregelen er werd genomen om de ecologische verbindingen in stand te houden. Lorette liet door haar foto’s onder andere zien dat er bomen werden geplant, zodat vleermuizen niet laag konden overvliegen, maar boven de bomen bleven. Er werd een brug gebouwd bij de Falom, de grootste faunapassage van Nederland zodat waterdieren vrij konden doorzwemmen. Weilanden werden plas/dras gemaakt voor de weidevogels. Twee jaar werkte Lorette aan dat project. Het is nu een beetje haar weg. Hij zal nooit meer hetzelfde zijn, omdat ze er zoveel over weet. Waar de vleermuizen zitten bijvoorbeeld.
Afscheid in beeld
Haar carrière nu is niet te vergelijken met de activistische fotograaf die op volle zee achter walvisvaarders aanging. Lorette maakt nu als documentair fotograaf reportages van afscheidsceremonies.
Zo helpt zij mensen die niet bij de uitvaart van een dierbare kunnen zijn, toch de troost te geven van het afscheid.
Zeker in de coronaperiode een waardevolle herinnering. Het kan helpen bij de verwerking als je niet samen kon zijn in rouw, geen herinneringen kon delen en samen geen afscheid kon nemen. Voor familie en vrienden in het buitenland, maar ook voor een dementerende echtgenoot die door het zien van foto’s van de uitvaart langzaam kon wennen aan het feit dat zijn vrouw niet meer thuis zou komen. Hij wist niet meer waarom hij zo verdrietig en alleen was. Voor Lorette is het soms ook aangrijpend om mensen te volgen op zo’n persoonlijke en kwetsbare dag, maar ze is altijd blij dat ze kan bijdragen aan de verwerking van een verlies.
Thuis in Harlingen
Op haar plekje in Harlingen is Lorette Dorreboom dolgelukkig. Ze noemt het supermazzel dat zij en Dave het huis mochten kopen. Ze geniet van de zee en de stad en is blij met alle initiatieven die in Harlingen worden georganiseerd, zoals de kunstmarkt met de Visserijdagen.
De atelierroute in mei was een groot succes. Veel Harlingers maakten van de gelegenheid gebruik om het werk van Lorette Dorreboom te leren kennen.
Wij Harlingers snappen dat de fotograaf hier haar plek heeft gevonden.
Tenslotte hebben wij ook een dijk en met de Waddenzee is ze nooit klaar.
