Eigen voorslag net als Big Ben is mogelijk !
De echte muziekliefhebber hoort het al een hele tijd: het carillon van de Raadhuistoren klinkt niet lekker. Sommige klokken hoor je nauwelijks en anderen geven een doffe klap. Dat heeft alles te maken met de staat van onderhoud van het carillon.
Er is een regulier contract met klokkengieterij Royal Eijsbouts die toeziet op de veiligheid van de ophangsystemen van de klokken en klepels. In geval van slijtage wordt een aparte offerte gemaakt voor de reparatie.
Het Harlinger carillon is aan zo’n reparatieronde toe. Enkele klepels van de carillonklokken zijn afgesleten en geven geen heldere slag meer. Ook moet de computer vervangen worden.
Dat is een kostbaar klusje.
Deze zomer gaf de gemeente groen licht voor de “grote beurt” van het carillon.
- Tekst: Wout Gerstel
- Foto’s Carillon: Joachim de Ruijter
Vijftienhonderdzoveel
De Raadhuistoren werd al in vijftienhonderdzoveel gebouwd. Stadsbouwmeester Hendrik Jacobs Norel bouwde in 1730 het stadhuis in de stijl van Lodewijk de 14e.
Het uit de 16e eeuw stammende deel tussen de toren en het stadhuis werd in 1756 herbouwd, maar de toren bleef al die eeuwen.
De raadhuistoren werd in 1933 grotendeels vernieuwd en na de grote Voorstraatbrand in 1974 werd de toren herbouwd.
Twee luidklokken
De oudste klok in de toren dateert van 1648. Klokkengieter Jacob Noteman maakte de 520 kilogram zware klok met een diameter van 95 centimers. Deze klok slaat de hele en halve uren.
In 1684 werd een tweede luidklok van 165 kg en 62 cm groot in Leeuwarden gegoten door Petrus Overney uit Suawoude. Deze klok luidt ’s middags van één uur tot 10 over één en ’s avonds van 10 voor tien tot tien uur.
Gewoon als geheugensteuntje voor “het is de hoogste tijd” in de tijd dat horloge of iWatch nog in het verschiet lag en in het verleden als teken om ‘s avonds de stadspoorten te sluiten.
In de Tweede Wereldoorlog mochten de klokken niet meer geluid worden. En op 12 maart 1943 werden ze zelfs uit de toren gehesen. Doel was het metaal om te smelten voor de oorlogsindustrie in Duitsland. Gelukkig bleek na de oorlog dat veel klokken niet waren omgesmolten. Ze werden per schip naar de Harlinger haven teruggehaald.
Carillon met 26 klokken
Maar al die mooie liedjes die vanaf de Raadhuistoren over de stad worden verspreid, kunnen natuurlijk niet door de luidklokken geproduceerd worden.
Het klokkenspel is gemaakt door Petit en Fritsen in 1955 en in 1975 uitgebreid tot 26 klokken, ruim twee octaven.
Het is een automatisch klokkenspel, gestuurd door een computer. De keus van de melodieën wordt bepaald door de gemeente Harlingen.
Sinds een jaar spelen er in ieder geval ze klokken (mogelijk meer) niet mee, omdat er printen van de inmiddels 20 jaar oude computer stuk zijn en er eveneens magneetkamers kapot zijn.
Wim Kroon
Als beginnend journalist klom ik begin zeventiger jaren in de toren waar toen het klavier bespeeld werd door de legendarische componist en muzikant Wim Kroon.
Een piepklein pianoklaviertje op een stoffige zolder. Wim legde mij toen uit dat niet alle toetsen een klok bedienden. Dat was natuurlijk een flinke belemmering.
Na de eerdergenoemde brand op de Voorstraat in 1974 werd het carillon gecompleteerd.
Het klavier werkt niet meer en het carillon wordt nu aangestuurd door een computer in de bodekamer in het stadhuis.
Lijst met liedjes
Er is een enorme lijst met liedjes beschikbaar. (zie volgende pagina)
Bij een bruiloft is één druk op de knop voldoende om “Daar komt de bruid” te laten spelen door het carillon.
En toen onlangs de rouwstoet van de Harlinger muzikant Ko Bonnema over de Noorderhaven reed, speelde het carillon als zeer gepast eerbetoon één van zijn composities.
Wie Harlingen en de Harlingers kent, zal begrijpen dat zo’n kippenvelmoment bij onze stad mag horen.
Carillon met eigen voorslag
Een deskundige van klokkengieterij Royal Eijsbouts, die betrokken is bij de komende restauratie van het carillon, vertelde mij dat er nog veel meer mogelijk is om het klokkenspel van de Raadhuistoren te benutten.
Een eigen voorslag bijvoorbeeld.
Misschien is het u wel eens opgevallen dat vlak voor dat de zware klok de tijd aangeeft er een klokje één keer een zachte “ping” laat horen. Dat is een voorslag.
Wie ooit de Big Ben in Londen heeft gehoord, kan de voorslag van acht tonen niet meer vergeten.
Het zou een prachtige Harlingen-promotie zijn als het carillon in plaats van een droge “ping” een eigen voorslag zou krijgen!
En dat kunnen natuurlijk alleen de eerste zes tonen van “Harlingen Mien Stadsje” zijn.
Technisch kan het, want het liedje zit al in de speellijst van ons carillon.
Speellijst Carillon Raadhuistoren
001 Wilhelmus
002 Anchors away
003 Watermusic Handel
004 Bridge over troubled
005 De winter is vergang
006 Der mai ist gekommen
007 Gavotte
008 Gelukkig is het land
009 Guten Abend Nacht
010 Ik ben met Catootje
011 In een blauwe kiel
012 Vier weverkens
013 Klokke Roeland
014 Komt vrienden in het
015 Kleine Nachtmusik
016 Michael row the boat
017 My Bonnie is over
018 Oh when the saints
019 Old man river
020 Rule Brittania
021 Singing in the rain
022 Sur le pont
023 Swanie river
024 Beiaardlied
025 Bruidsmars
026 Dag Sinterklaasje
027 Hoor de wind waait
028 O kom er eens kijken
029 Sinterklaasje kom
030 Zie de maan schijnt
031 Ding dong merrily on
032 Er is een kindeke
033 Gloria in excelsis
034 Nu zijt wellekome
035 Temps de Noel
036 Wilhelmus van Nassou
037 Pavane Hispanica
038 Weest nu verblijt
039 De mey die komt ons
040 Almachtige god
041 Je ne puis eviter
042 Onder een linde
043 Engels malsimes
044 Seband
045 Allemande
046 Fries Volkslied
047 Rolje Wetterweagen
048 Der de dijk it lan
049 De bazuin
050 Skapadiekje
051 Singeltsje
052 De stienne man
053 De Clivia
054 Harlingen mien stadsje
055 Kaatse op lanen
056 Blauwe luchten
057 Daar wordt aan deur
058 De zak van Sint
059 Hop hop paardje in
060 Wie komt er jaren
061 First Noel
062 Jingle Bells
063 Noel noel
064 O denneboom
065 White Christmas
066 Anchors way
067 Watermusic Handel
068 Troubled water
069 Winter is vergangen
070 Mai ist gekommen
071 Gavotte
072 Gelukkig is het land
073 Guten Abend gute
074 Ben met Catootje
075 Geruite kiel
076 Vier weverkens
077 Klokke Roeland
078 Komt vrienden
079 Menuet Nachtmusik
080 Row the boat
081 My Bonnie