Foto: Joachim de Ruijter
Aardwarmte uit dee Zuidwalvulkaan zou wel eens het simpele antwoord kunnen zijn op de toekomstige energie-voorziening van Harlingen. We moeten met z’n allen van het aardgas af, maar de Zuidwalvulkaan, diep onder het Harlinger grondgebied, heeft energie genoeg omHarlingen vrijwel eindeloos van energie te voorzien.
Simpel denken
“Je moet simpel denken”, zei Geert Talman ooit tegen mij. Hij importeerde zout uit Italië naar de Harlinger haven, terwijl we boven op een enorme zoutlaag zitten. “Waarom haal ik het zout waar ik bovenop zit, niet gewoon naar boven?” Het was de eerste gedachte voor de oprichting van de Harlinger zoutfabriek Frima. Na een enorme en jarenlange strijd met zoutproducent Akzo opende Prins Claus jaren later in 1996 zoutfabriek Frima. Een investering van ongeveer 220 miljoen gulden (€ 100 miljoen). Geert was 40% aandeelhouder. Exploitatie van een zoutlaag van 1000 meter dik met een oppervlakte van 50 vierkante kilometer.
Aardwarmte niet nieuw
Maar ook energiewinning onder de Waddenzee is geen nieuwe gedachte. Bij proefboringen naar gas door de Franse oliemaatschappij Elf Petroland werd in 1970 de Zuidwalvulkaan bij toeval ontdekt. Het bleek een vulkaan te zijn die gevormd werd toen het Europese continent 150 miljoen jaar geleden ontstond.
Vanaf 1988 produceerde Elf Petroland 6,5 miljoen kubieke meter aardgas per dag!
In het boorgruis van de proefboring was er toen nog een andere indicatie voor de aanwezigheid van een warmtebron in de vorm van een vulkaan.
Warmte op 2 km diepte
Warmte op 5 km diepte
Warmte van vulkaan
De gemiddelde temperatuur op een diepte van 2 kilometer is normaal gesproken 100
graden Celsius, maar in dit geval bleek dit bijna 135 graden te zijn.
De Zuidwalvulkaan was 1 kilometer hoog en gedurende 12 miljoen jaar actief. De vulkaan is bedekt door zandsteenlagen, die een reservoirgesteente vormen voor het aardgas, dat al decennialang wordt gewonnen vanuit Harlingen.
Storing in aardmagnetisch veld
Iets ten zuidwesten van het vogeleiland Griend kan een storing in het aardmagnetisch veld worden gemeten. In de ondergrond aldaar, op een diepte van
circa tweeënhalve kilometer, komt vulkanisch gesteente voor dat de Zuidwalvulkaan moet hebben uitgespuwd. Dit vulkanische gesteente is sterk magnetisch waardoor het aardmagnetische veld daar afwijkt.
Aardwarmte voor een hele stad of eiland
De FNP in Leeuwarden vroeg in januari in de gemeenteraad om een onderzoek naar verwarming van de Friese hoofdstad met aardwarmte uit de Zuidwalvulkaan. De Leeuwarder raad stemde in met dit onderzoek, waarvan de uitkomst nog niet bekend is.
Terschellinger EnergieMaatschappij
De oud-Harlinger, tegenwoordig Terschellinger, Jenö Obendorfer richtte de Schylger Energie Maatschappij op. In 2009 onderzocht hij als ex-ingenieur van Shell de mogelijkheden van aardwarmte voor Terschelling. De watertemperatuur bleek lager dan verwacht en de bodem onvoldoende doorlatend om er water aan te onttrekken. Maar Jenö gaf nog niet op, want diep onder de Waddenzee op 5 km diepte ligt een geologische laag met een temperatuur van 190 graden.
De plannen op Terschelling stopten omdat de hoge investering voor ultradiepe geothermie toen nog te duur werd geacht.
Praktijkvoorbeelden geothermie
Toch zijn er nu al prachtige praktijkvoorbeelden van aardwarmte (geothermie).
Wist u dat de Elfsteden IJshal in Leeuwarden verwarmd wordt met aardwarmte?
Deze geothermiebron in biedt voldoende energie voor het ijsstadion, het voetbalstadion en 8.000 huishoudens.
Bouwgroep Dijkstra Draaisma nam het voortouw voor dit aardwarmteproject in Leeuwarden en bewees dat het met één installatie heel Harlingen met bijna 8.000 huizen, ruim voldoende energie kan leveren.
Steun vanministerie en energiemaatschappij
Begin dit jaar sloten Energie Beheer Nederland én Shell zich aan bij het consortium ‘Warmte van Leeuwarden’ om het bestaande aardwarmteproject in Leeuwarden verder te helpen realiseren. Het project zal een belangrijke bijdrage leveren aan de verduurzaming van de warmtevraag van Leeuwarden.
Nu is de gemeente Harlingen aan zet!
Ook Harlingen zal de komende decennia een energietransitie moeten maken. De gemeente Harlingen zal dan natuurlijk samenwerking zoeken met sterke en ervaren partners. Energie Beheer Nederland kan, als staatsdeelneming, delen van het klimaat- en energiebeleid uitvoeren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. EBN vervult een sleutelrol bij het verbinden van private en publieke partijen in de energiesector en heeft de ambitie om daarmee de energietransitie te versnellen. De ervaringen met geothermie in Leeuwarden kunnen daarbij dienen als leidraad. Een belletje naar Bouwgroep Dijkstra Draaisma kan behulpzaam zijn.